نحوه استفاده و آکورد گیری با کاپو
کاپو یکی از لوازم ضروری برای نوازنده های گیتاره . درسته میشه قطعات رو بدون کاپو هم اجرا کرد اما این ابزار کار رو بسیار راحت تر می کنه. تو این مطلب قصد داریم این ابزار رو معرفی و همچنین نحوه استفاده از اون و دلیل اینکه چرا می تونه براتون مفید باشه رو شرح بدیم.
همچنین انواع کاپو رو هم معرفی می کنیم تا بتونید بهترین مدل رو برای خودتون انتخاب کنید.
کاپو چیست ؟
کاپو وسیله ایه که روی دسته گیتار نصب میشه و همون کاری رو می کنه که شما با باره گیری انجام می دید یعنی سیم های فرتی که کاپو روش قرار می گیره به فرت گیتار فشرده میشن. در تصویر زیر می تونید این مورد رو ببینید که کاپو روی فرت سه قرار گرفته.
چرا گیتاریست ها از کاپو استفاده می کنند ؟
دلیل اول
خیلی از هنرجوهای تازه کار توانایی باره گیری و اجرای شفاف نت ها رو ندارند. همین موضوع باعث میشه که نتونن خیلی از آهنگ ها رو یاد بگیرند. استفاده از کاپو باعث میشه که این هنرجوها در یادگیری آهنگ هایی که باره گیری توشون به کار رفته مشکلی نداشته باشند.
دلیل دوم
دلیل دیگه ی استفاده از کاپو اینه که در بعضی از قطعات تغییر کلید لازمه . مثلا فرض کنید نسخه اصلی یک قطعه تو کلید G هست و حالا یک خواننده دیگه قراره اون رو بخونه و محدوده صدای این خواننده با نسخه اصلی فرق می کنه. خوب اینجا باید نوازنده کلید قطعه رو تغییر بده تا صدایی که از ساز می گیره هماهنگ با صدای خواننده باشه.
مثلا میخوایم قطعه رو به کلید D ماژور ببریم. فرض کنید ما تو این قطعه که تو کلید G ماژور هست سه تا آکورد G ، C و D رو داریم . حالا می خوایم اون رو به کلید D ببریم .
اگه نمی دونید که چرا تو کلید G میشه از سه آکورد G C و D استفاده کرد پیشنهاد می کنم مطلب زیر رو بخونید :
حتما بخوانید : آموزش ساخت توالی آکوردها از گام ماژور و مینور
برای رفتن از G به D ابتدا الفبای موسیقی رو می نویسیم : A-B-C-D-E-F-G
برای رسیدن از G به D سه نت عقب میریم . پس برای دو آکورد دیگه کلید G هم همین کار رو می کنیم :
اگر از C به اندازه سه نت عقب بریم به G می رسیم
اگر از نت D سه نت عقب بریم به نت A می رسیم .
پس اگر بخوایم در قطعه ای که تو کلید G هست و سه آکورد G ، D و C رو داره به کلید A بریم آکوردها رو به این صورت جایگزین می کنیم
| کلید G | کلید D |
| آکورد G | آکورد D |
| آکورد C | آکورد G |
| آکورد D | آکورد A |
خوب تو این تغییر کلید اگه از کاپو یا باره گیری استفاده نکنیم چی میشه ؟
درسته باید شکل آکورد رو تغییر بدیم. این کار ممکنه دو مشکل رو به وجود بیاره :
- کار رو برای نوازنده سخت می کنه چون مجبوره که شکل آکورد گیری رو عوض کنه
- صدای آکورد هم خیلی متفاوت میشه . مثلا اگر آکورد G رو به صورت سیم آزاد اجرا کنیم کلید قطعه رو به D ببریم و آکورد جایگزین G که D هست رو هم به صورت آزاد اجرا کنیم صدا خیلی فرق می کنه.
چی کار کنیم که این اتفاق نیفته ؟
می تونیم آکورد D رو تو کلید D به همون شکلی که آکورد G تو کلید G نواخته میشه اجرا کنیم. در واقع ما با همون شکلی که آکورد G رو گرفتیم یک جابجایی انجام می دیم تا به D برسیم بدون اینکه شکل آکوردمون رو تغییر بدیم. اما قبل از توضیح بیشتر بزارید یکم در مورد تئوری این کار صحبت کنیم.
جابجایی یعنی چه و چطور با جایجایی از یک آکورد به آکورد دیگه می رسیم ؟
برای پاسخ به این سوال بهتره ی نگاه به آکوردهای باره دار و نحوه ساخت اون ها از آکوردهای سیم آزاد بکنیم.
تقریبا همه آکوردهای باره دار رایج از چهار آکورد زیر ساخته میشن و شکل آکورد گیری در اونها با این آکوردها مشابه هست.
خوب حالا شما آکورد باره دار F رو در نظر بگیرید.
می تونید ارتباط این آکورد رو با آکورد E حدس بزنید ؟
بله ما نت های آکورد E رو یک فرت جابجا کردیم و به آکورد باره دار F رسیدیم. حالا همین شکل نیز در طول فرت برد قابل جابجا شدن هست و ما می تونیم به آکوردهای دیگه برسیم.
خوب حالا ممکنه یک سوال دیگه پیش بیاد.
اسم نت ها تو این جابجایی چطور مشخص میشه ؟ یعنی مثلا اگه بخوایم با همین شکل آکورد G رو بزنم باید به کدوم فرت برم ؟
جواب این سوال به نام نت ها روی سیم شش بستگی داره .
اسم یک آکورد رو نت ریشه مشخص می کنه پس برای آکورد E نت ریشه نت E هست . اگه شما این نت رو یک فرت جلو بیارید اون موقع نت ریشه روی فرت یک سیم شش میوفته که اسم این نت نت F هست و با این کار ما آکورد F رو بدست میاریم.
برای بدست آوردن بقیه آکوردها هم به همین صورت عمل می کنیم یعنی اگه بخوایم آکورد باره دار G رو مشابه با شکل آکورد E اجرا کنیم باید به جای فرت یک روی فرت سه باره گیری کنیم
چطور از کاپو استفاده کنیم ؟
بعد از اینکه فهمیدیم می تونیم با جابجایی یک آکورد به آکورد دیگه ای برسیم موضوع استفاده از کاپو مطرح میشه در واقع کاپو ابزاریه که این جابجایی رو برامون انجام میده. خوب حالا خیلی دقیق تر یک مثال می زنیم و این موضوع رو بررسی می کنیم .
ما یک توالی آکورد تو کلید G داریم . این توالی شامل آکوردهای G C D هست که تبلچر اون در پایین نشون داده شده.
خوب ما می تونیم همین شکل آکورد گیری روی کلید A اجرا کنیم. چطور ؟ بزارید قبلش به یک سوال جواب بدیم .
کاپو چطور نت ها رو جابجا می کنه ؟
وقتی شما کاپو رو روی فرت گیتار قرار می دید بسته به فرتی که کاپو روش قرار گرفته نت ها هم جابجا میشن. مثلا اگه تو حالت بدون کاپو سیم پنج آزاد نت A هست با قرار دادن کاپو روی فرت یک سیم پنج آزاد هم یک فرت جلو میاد و به #A یا Bb تبدیل میشه . اگه کاپو روی فرت دو قرار داده بشه سیم پنجم آزاد تبدیل به نت B میشه. برای بقیه سیم ها و فرت ها هم اوضاع به همین صورته یعنی بسته به فرتی که کاپو روش قرار گرفته نت ها هم نسبت به حالت بدون کاپو جابجا میشن. تو شکل زیر این موضوع نشون داده شده.
تو جدول بالا تو ردیف آخر می بینید که با قرار گرفتن کاپو تو فرت دوم نت G دو فرت جلو میاد و تبدیل به نت A میشه. پس ما هم کاپو رو روی همین فرت قرار میدیم و با همون شکل آکوردهامون رو به کلید A منتقل می کنیم.
توجه : تبلچر بالا حالتی رو نشون میده که کاپو در فرت دو قرار داده شده. پس نت ها هم باید نسبت به محلی که کاپو هست سنجیده بشه. مثلا وقتی که کاپو روی فرت دو هست و سیم یک روی تبلچرعدد سه رو نشون میده این عدد سه نسبت به محل کاپو و در واقع فرت پنج بدون کاپو هست.
به همین صورت آکورد C به آکورد D و آکورد D هم به E منتقل میشه. فاصله هر کدوم از این نت ها هم مثل G و A دو فرته.
نحوه اجرا در شکل زیر نشون داده شده
یک مثال دیگه
حالا می خوایم همین جابجایی رو با یک آکوردی که نت ریشش روی سیم پنجم هست انجام بدیم.
ما یک توالی آکورد تو کلید A داریم . این توالی شامل آکوردهای A E D هست که تبلچر اون در پایین نشون داده شده.
خوب حالا ما می خوایم همین شکل رو تو کلید B ماژور اجرا کنیم. چون بین A و B دو فرت فاصله هست ما کاپو رو روی فرت دوم قرار میدیم. آکوردهای D و E هم هرکدوم دو فرت جابجا و به E و #F تبدیل میشن.
نکات مهم در خرید کاپو
در خرید کاپو باید به چند نکته اساسی توجه کنید. استفاده از کاپویی که مناسب ساز شما نیست یا بی کیفیته می تونه مشکلاتی رو مثل گز کردن سیم ها تا آسیب رسیدن به دسته گیتار به وجود بیاره. در ادامه چند نکته مهم رو برای انتخاب کاپو مناسب ذکر می کنیم.
فشاری که کاپو به سیم ها وارد می کنه
فشاری که کاپو به سیم ها وارد می کنه باید به اندازه باشه . اگه فشار از حد مناسب کمتر باشه صدای گز ایجاد میشه و اگر بیشتر باشه سیم ها بند میشن و صدای نت ها تغییر می کنه. در بعضی از کاپوها شما قادر به تنظیم این فشار هستین.
صاف یا انحنا داشتن دسته گیتار
کاپویی برای شما مناسب هست که به خوبی با فرت برد گیتار کیپ بشه. معمولا فرت برد تو گیتارهای الکتریک، کلاسیک و آکوستیک ممکنه متفاوت باشه و بعضی از فرت بردها صاف و بعضی انحنا داشته باشن. به همین دلیل کاپویی انتخاب کنید که برای گیتار شما مناسب باشه. هنگام خرید یک محصول حتما به توضیحات اون توجه کنید که اون کاپو مخصوص گیتار الکتریک ، کلاسیک و یا آکوستیک هست.
راحتی استفاده
بعضی از کاپوها رو می تونید به سادگی از یک فرت به فرت دیگه جابجا کنید اما بعضی ها نیاز به تنظیمات برای اعمال فشار مناسب روی فرت برد دارن. انتخاب در این مورد به هدف شما بستگی داره . ممکنه شما بخواید یک قطعه رو رکورد کنید و برای اینکه صدای مناسبی از گیتار بگیرید نیاز به تنظیم کاپو داشته باشید. ممکن هم هست که قصدتون از خرید کاپو فقط تمرین و یا دو نوازی با یک دوسته و جابجا کردن سریع کاپو بیشتر براتون مهمه
معرفی مدل های پر استفاده کاپو
بعد از آشنایی با نکات مهمی که شما باید در خرید کاپو مد نظر داشته باشید در ادامه چند مدل کاپو رو معرفی می کنم و از هر مدل هم چند محصول رو معرفی می کنیم تا بتونید براساس نیاز خودتون کاپویی رو انتخاب کنید که هر سه نکته ذکر شده تو بخش قبل رو داشته باشه
کاپو مدل trigger یا گیره ای
اگه فقط به صورت تمرینی و دفعات محدود از کاپو استفاده می کنید. این مدل کاپوها که قیمت پایین تری هم دارند پیشنهاد میشه.
مزایا : شما می تونید به راحتی این کاپو رو روی دسته گیتار قرار بدید و اون رو خیلی سریع روی فرت برد جابجا کنید
معایت : امکان تنظیم فشار روی سیم ها وجود نداره . این موضوع ممکنه مشکلی براتون ایجاد نکنه اما در بعضی گیتارها می تونه صدای گز ایجاد کنه.
در کل اگه خیلی از کاپو استفاده نمی کنید و فقط برای تمرین به اون احتیاج دارید این نوع از کاپوها پیشنهاد میشه. در زیر چند مدل از این نوع کاپوها رو می بینید.
کاپو گیتار 0KG
این کاپو مناسب برای گیتار آکوستیک و گیتار الکتریک هست و ابعاد آن 10*150*70 میلی‌متره
کاپو گیتار TX-10
این کاپو مناسب برای گیتار آکوستیک و گیتار کلاسیک هست و ابعاد آن 80 * 80 * 65 میلی‌متره
کاپو گیتار BDJ-007
از این کاپو می تونید در همه ی گیتار ها چه آکوستیک ، چه الکتریک و چه کلاسیک استفاده کنید . ابعاد اون 90x100x15 میلی‌متر و جنسش هم از فلزه.
کاپو گیتار K8-C
از این کاپو می تونید در همه ی گیتار ها چه آکوستیک ، چه الکتریک و چه کلاسیک استفاده کنید . قیمتش نسبت به سه کاپو قبلی یکم گرون تره اما کیفیت و دوام بهتری داره
کاپو مدل toggle
برخلاف مدل قبلی که فشار وارد بر سیم ها قابل تنظیم نبود این مدل کاپوها یک بند داره که شما می تونید فشار وارده بر سیم رو تنظیم کنید. اما برخلاف مدل گیره ای نمی تونید خیلی سریع کاپو رو جابجا کنید و ممکنه تنظیم بندش یکم براتون زمان بر باشه
مزایا : امکان تنظیم فشار وجود داره و می تونید صدای گز رو بگیرید
معایب : جابجا کردن و تنظیم کاپو ممکنه براتون زمان بر باشه
در ادامه چند مدل از این نوع کاپو ها رو می بینید
کاپو گیتار هارمونی مدل CP001
این گیتار مناسب برای گیتار های فلامینکو ، کلاسیک و پاپ هست . اما برای گیتار الکتریک پیشنهاد نمیشه.
کاپو دانلوپ ELASTIC 71S
این کاپو برای تمام گیتار ها از جمله گیتار الکتریک کاربرد داره . علاوه بر ظاهر زیبا جنس خوبی هم داره ولی قیمتش یکم بالاست
کاپو screw
روی این نوع کاپو ی پیج نصب شده که می تونید فشار کاپو روی فرت برد رو به هر میزان که بخواید تنظیم کنید و دیگه نگران گز کردن سیم ها نباشید.
مزایا : راحتی استفاده و امکان تنظیم فشار و از بین بردن هر گونه گز
معایب : قیمت بالا
کاپو گیتار داداریو PW-CP-16
این کاپو برای گیتار کلاسیک الکتریک و آکوستیک مناسبه .سبکه و استفاده از اون هم بسیار راحته
کاپو گیتار آیبانز Igcz20-54-01
این کاپو برای گیتار آکوستیک و الکتریک مناسبه اما می تونید از اون در گیتار کلاسیک هم استفاده کنید.
چند نکته مهم
- همیشه بعد از پایان تمرین کاپو رو از گیتار جدا کنید. کاپو به سیم های گیتار فشار میاره و اگه اون رو برای مدت طولانی به همین صورت رها کنید ممکنه به خود کاپو آسیب وارد کنه. همچنین تمیز کردن سیم ها هم بعد از تمرین عمر مفید اون ها رو افزایش میده و این کار تنها با جدا کردن کاپو امکان پذیره.
- سعی کنید کاپو رو آروم روی دسته گیتار قرار بدید. بعضی از کاپوها لبه تیزتری دارند و این موضوع ممکنه باعث آسیب و خش انداختن روی فرت برد بشه.
- کاپو رو نزدیک فرت قرار بدید. فاصله داشتن کاپو از فرت ها می تونه موجب گز سیم ها بشه. همچنین کاپو روی فرت هم قرار نگیره چوم باعث خفه شدن سیم ها میشه
